Teylers Museum toont prachtige Botanische Kunst

Vanaf 2 februari 2019 organiseert Teylers Museum in Haarlem een overzichtstentoonstelling van de botanische kunstenaars Franz en Ferdinand Bauer. De aquarellen van beide broers behoren tot de uitzonderlijkste natuurwetenschappelijke kunstwerken ooit gemaakt.

Voor liefhebbers van botanische kunst is dit een uitgelezen kans om kennis te maken met deze voor velen onbekende schat aan plantkundige pracht. ‘200 soorten groen, Het mooiste van Franz en Ferdinand Bauer’ is te zien tot en met 12 mei 2019. Wie houdt nu niet van bloemenpracht. Behalve voor liefhebbers van botanische kunst is deze tentoonstelling eigenlijk voor iedereen een aanrader. Je wordt er gewoon blij van.

Met veel enthousiasme liet conservator Terry van Druten (hieronder) de pers en overige genodigden de premiere beleven. De tentoonstelling volgt de dynamische levens van de twee van oorsprong Oostenrijkse broers. Ferdinand Bauer (1760-1826) reisde als botanisch kunstenaar mee met een gevaarlijke wetenschappelijke expeditie naar het Ottomaanse Rijk en met de eerste omvaart van Australië. Hij bracht daar de natuurlijke rijkdom in beeld met behulp van een gedetailleerd nummeringssysteem waarmee hij ruim duizend kleurnuances kon onderscheiden. Zijn broer Franz (1758-1840) vestigde zich in Engeland als de eerste botanische tekenaar van de koninklijke botanische tuinen in Kew. Daar perfectioneerde hij zowel zijn artistieke als zijn botanische kwaliteiten, met als resultaat talloze tekeningen van grote schoonheid en microscopisch detail.Bovenal uniek is dat voor het eerst ook de veldtekeningen van Ferdinand uit de collectie van het Naturhistorisches Museum in Wenen te zien zijn, naast de uitgewerkte aquarellen uit het Natural History Museum in Londen. Nog niet eerder waren originele tekeningen en aquarellen van de gebroeders Bauer te zien in Nederland. De botanische tekeningen werden door Ferdinand eerst zeer gedetailleerd getekend in zwart-wit. De fijnste details van een bloem of plant werden daarbij voorzien van een nummer dat stond voor een bepaalde kleur. Later werd de tekening met behulp van dit gedetailleerde nummeringssysteem met aquarelverf ingekleurd. Hieronder een voorbeeld van een tekening waarop al nummers zijn aangebracht. De kunstenaar kon daarmee ruim duizend kleurnuances onderscheiden.'De kleurpigmenten die in die periode werden gebruikt waren bovendien van uitzonderlijke kwaliteit'

Ferdinand's 1000 kleuren:

1-100 rood 101-200 paars tot roze 201-300 roze tot mauve 301-400 lila en violet tot paars 401-600 de601-700 geel 701-800 oranje 801-900 bruin en tenslotte 901-1000 wit-grijs-zwart

De periode rond 1800 wordt wel de gouden eeuw van de botanische kunst genoemd. Botanie vormde een voorpost van de wetenschap en een spil in de wedijver tussen de Europese mogendheden. Wie als eerste een nieuw nuttig gewas bemachtigde, kon daarmee grote winst behalen. Botanische tekeningen speelden een centrale rol in de verspreiding van zulke kennis. De illustraties van de gebroeders Bauer waren daarbij onovertroffen. De meeste van de door de gebroeders Bauer geïllustreerde boeken werden direct na publicatie gekocht door Teylers Museum, een plek die Ferdinand Bauer in 1814 ook zelf bezocht. De boeken in Teylers behoren tot de zeldzame en vaak enige exemplaren in Nederland, zoals deFlora Graecawaarvan slechts 28 gedrukt zijn.

De tentoonstelling laat verschillende prachtig geïllustreerde publicaties van Franz en Ferdinand Bauer zien, gecompleteerd met de originele aquarellen van de broers. Bovenal uniek is dat voor het eerst de veldtekeningen van Ferdinand uit de collectie van het Naturhistorisches Museum in Wenen te zien zullen zijn, naast de uitgewerkte aquarellen uit het Natural History Museum in Londen. Nog niet eerder waren originele tekeningen en aquarellen van de gebroeders Bauer te zien in Nederland.

Behalve flora tekende Ferdinand ook fauna: dieren en insecten. Naast de aquarellen is ook gereedschap dat Ferdinand gebruikte te zien. Hieronder het uitklapbare schrijftafeltje dat hij gebruikte tijdens de Australische expeditie. Met een microscoop ontdekte hij bijvoorbeeld de details van de pootjes van een vlieg en tekende die vervolgens. Daaraan zijn zuignapjes te zien, waardoor een vlieg zonder probleem de zwaartekracht kan weerstaan. Hij kleeft zich daarmee met gemak aan het plafond...Voorbeeld van een microscoop die werd gebruiktFerdinand tekende ook het Vogelbekdier. Op de tentoonstelling is een exemplaar te zien van het Vogelbekdier, een dier bekend uit Oost Australië

Schrijf je in voor onze dagelijkse nieuwsbrief!

Ontvang elke dag het laatste nieuws over Haarlem in jouw inbox, zodat je niets van ons mist.

Abonneren

Schrijf je in voor onze wekelijkse Nieuwsbrief

Ontvang elke zaterdagochtend een overzicht van onze meest gelezen artikelen in je mailbox.

Abonneren