Dit weekend zouden ze weer worden gehouden: de Nationale Molendagen. Maar helaas, corona gooide roet in ’t eten en dus bleven vandaag de circa 900 Nederlandse molens gesloten voor het publiek. Toch ging Nieuws.nl even kijken op de Zaanse Schans, een plek waar maar liefst twaalf molens op loopafstand van elkaar staan, en waar normaliter duizenden toeristen rondlopen.
(tekst en foto’s: Wim Meijer)
Het werd een indrukwekkende ervaring: nooit zal het lukken om al die eeuwenoude Zaanse huisjes en die 12 molens in volstrekte rust te kunnen bekijken. Natuurlijk, de molens stonden stil en waren niet toegankelijk, en de winkeltjes en kleine musea en werkplaatsen waren gesloten. Alleen de bewoners van de Zaanse Schans waren nu en dan waarneembaar, soms rustig een krantje lezend in de achtertuin.
Zaanse Schans in volstrekte rust
Als redacteur van Nieuws.nl en buitenstaander vroeg ik me voorzichtig af wat de ‘intelligente lockdown’ voor de bewoners van de Zaanse Schans moet betekenen. Natuurlijk een enorme derving van inkomsten. Want stel je voor: de afgelopen jaren bezochten maar liefst rond de 2 miljoen mensen de Zaanse Schans. Maar nu, die volstrekte rust, vogels horen fluiten, het plonsen in het water van de paaiende karpers in alle slootjes, het gekwaak van de kikkers en de eenden, en de luid schreeuwend overvliegende ganzen. Door alle toeristendrukte vallen deze dingen meestal nauwelijks op. Hoe anders is dat nu.
Nationale Molendagen
Maar even terug naar waar het dit weekend om draait (in de letterlijke zin van het woord): de molens. Als sinds 1972 wordt ieder jaar de Nationale Molendag georganiseerd. Een dag waarop maar liefst zo’n 900 molen demonstratief de wieken laten draaien, terwijl het merendeel van de molenaars ook de deuren van de molen open zet voor iedereen die geïnteresseerd is in molens en wellicht ook de daar achterliggende bedrijvigheid. Ieder jaar een dag die heel veel mensen op de been (en de fiets) brengt. De afgelopen jaren telden de deelnemende molens zo rond de 130.000 bezoekers.
Dat lijkt heel veel, en dat is ’t natuurlijk ook. Maar als we het afzetten tegen het jaarlijkse aantal bezoekers van de Zaanse Schans, dan valt ’t nog mee. De verzamelplaats van oude molens en karakteristieke eeuwenoude Zaanse huisjes wordt jaarlijks bezocht door rond de 2 miljoen toeristen.
Daarmee Staat de Zaanse Schans op de 4e plaats van meest populaire dagattracties van ons land achter de Efteling, het Rijksmuseum en het Van Gogh Museum. Een uitzonderlijk succes voor een project dat in principe nog niet eens zo lang bestaat. De Schanse Schans in z’n huidige vorm kreeg gestalte in de periode tussen 1961 en 1974. In die periode vond in de Zaanstreek veel nieuwbouw plaats, waardoor een aantal traditionele Zaanse woningen in de verdrukking kwam. Een aantal van die woningen werden daarom van hun fundamenten getild en verplaatst naar een locatie die uiteindelijk de huidige Zaanse Schans zou worden.
‘Gewone’ woonwijk
Wat de Zaanse Schans bijzonder maakt is dat het ’t gevoel geeft van een openluchtmuseum, terwijl het dat eigenlijk niet is. De Zaanse Schans is een wijk die gewoon bewoond is. De toegang is dan ook vrij. Alleen voor het parkeerterrein moet worden betaald. En dat geldt ook voor het erbij gelegen Zaans Museum.
Zaanse Schans op jouw bucket list
We kunnen er niet omheen dat de Zaanse Schans volledig het beeld bevestigd van wat de gemiddelde buitenlander moet hebben van de Hollanders. Molens, klompen en water. En ze komen dus ook in grote getalen om dit met eigen ogen te zien en met de talloze camera’s en mobieltjes vast te leggen. Maar toch ook voor ons Hollanders is een bezoekje aan dit puur Hollandse museum wat geen museum is de moeite waard. Ik ken mensen die op nog geen 50 kilometer afstand wonen, de zeventig al zijn gepasseerd, en nog nooit op de Zaanse Schans zijn geweest. Ik zou zeggen: zet ’t op je bucket list! En als je de keus hebt: doe ’t nu! Want zoals de Zaanse Schans nu is zie je ‘m nooit meer. En voor al die ondernemers op de Zaanse Schans is dat maar goed ook, want voor hen kunnen de toeristen niet snel genoeg terugkomen.
Foto-impressie van Zaanse Schans in coronatijd
Hieronder een uitgebreide foto-impressie van de Zaanse Schans in coronatijd, gemaakt door Nieuws.nl-redacteur Wim Meijer.
