Kunnen wij niet naar de dierentuin kunt dan komt de dierentuin naar ons

Foto: Wim Meijer Fotografie

De dierentuinen hebben het zwaar. Door de lockdown komen er geen bezoekers, en dus ook geen inkomsten. Zo gaf Blijdorp al aan een kwart van de medewerkers te moeten ontslaan en dat er mogelijk ook afscheid genomen moet worden van een aantal dieren. Belangrijk dus dat, zodra de lockdown voorbij is, we weer snel op bezoek gaan bij al die dieren in onze dierentuinen. Tot die tijd zullen we het ‘op afstand’ moeten doen, zoals met bijgaande reportage van Nieuws.nl-redacteur Wim Meijer, die een rondje maakte langs bijzondere dieren in onze dierentuinen.

(tekst en foto’s: Wim Meijer)

Door de lockdown is iedereen tijdens deze kerstvakantie aan huis gebonden. En dat precies in een periode waarin er normaal zoveel te beleven is. Dat geldt ook voor de dierentuinen, die vaak zorgen voor een bijzondere kerst- en wintersfeer. Om toch iedereen te laten genieten van de dieren in de dierentuin maakte Nieuws.nl-redacteur Wim Meijer een rondje langs een aantal dieren in onze dierentuinen. En wat blijkt? Net als mensen hebben ook dieren zo hun eigen eigenaardigheden. en vertelt meteen wat over hun bijzondere eigenschappen.

Bruine beer
Deze bruine beer maakt sterk de indruk dat hij zijn energie voor dit jaar wel heeft opgebruikt. Hij woont samen met drie soortgenoten Dierenpark Amersfoort en verveelt zich blijkbaar een ongeluk  bij gebrek aan publieke aandacht. Een aardig ‘weetje’ op de website van het dierenpark: Vroeger werd er gedacht dat beren als een vormeloze klomp werden geboren en door hun moeder in de juiste vorm werden gelikt. Vandaar de uitdrukking ‘ongelikte beer’.

Vale gier met ijdele trekjes
Daar zit je dan in Artis, onder een grijze lucht, regen om je oren en bibberend van de kou, bij temperaturen van rond het vriespunt. Daar ben je als ‘vale gier’ gewoon niet op gebouwd. Hoewel, de fraaie verenshawl om de hals van deze kadaver-eter doet bijna anders vermoeden. Toch is het geen aanpassing aan ons klimaat en dus geen levend bewijs van de evolutietheorie. Zijn soortgenoten in warmer oorden zijn namelijk uitgerust met precies dezelfde kraag. Misschien niet echt functioneel, maar ook een aasgier heeft zo zijn ijdele trekjes.

Spitssnuitkoraalklimmer: niet monogaam en transgender bovendien
Naast alle grote dieren is er in dierentuinen ook volop ‘klein leven’. Vooral in de aquaria, daar vinden we onder andere de ‘spitssnuitkoraalklimmer’. Het is een visje van ongeveer 10 centimeter, maar dat door zijn kleur goed de aandacht op zich weet te vestigen. De Oxycirrhites Typus, zoals zijn officiële naam is, komt voor in de Rode Zee en in de Indische Oceaan van Oost-Afrika tot aan Japan, Hawaii, de Golf van Californië en de Galapagos Eilanden.
Monogaam kunnen we de spitssnuit… niet noemen, want doorgaans is het mannetje omringd door een harem met vrouwtjes. Als hij sterft, wordt dit zijn rol overgenomen door een vrouwtje, die dan een geslachtsverandering ondergaat.

Siberische tijger: indrukwekkend mooi, kwetsbaar, slaapverwekkend en dodelijk!
Het zijn er niet veel meer. Nog zo’n kleine 400 in de natuur en enkele honderden in de dierentuinen, waar geprobeerd wordt om ze via fokprogramma’s voor uitsterven te behoeden. Ondanks zijn indrukwekkende verschijning is de Siberische tijger dus een kwetsbaar dier. Kwetsbaar wat voortbestaan van de soort betreft, maar daarom niet minder dodelijk. Dat bleek enkele jaren geleden toen een dierenverzorgster in dierentuin van het Zwitserse Zürich door een Siberische tijger werd aangevallen en gedood. Als het er echt aankomt op een directe confrontatie blijkt de mens machteloos tegen het roofdier dat, eenmaal volwassen, een gewicht kan hebben van rond de 300 kilo en bij een goede maaltijd er niet voor terugdeinst om zo’n 30 kilo vlees te verorberen.
Ook in Nederland is de Siberische tijger te zien in o.a. Dierenpark Amersfoort, Safaripark Beekse Bergen, Ouwehands Dierenpark, Landgoed Hoenderdaell en ZooParc Overloon.

Kookaburra, ofwel de lachvogel
Hier hebben we ongetwijfeld de vrolijkste bewoner van Landgoed Hoenderdaell: de Kookaburra, ofwel de lachvogel. Toch maakt dit grootste familielid uit de ijsvogelfamilie dit geluid niet voor de gezelligheid. Het is zijn manier om zijn territorium af te bakenen. Oorspronkelijk komt de Kookaburra vooral voor in Australië en Tasmanie waar hij erg geliefd is onder de bevolking vanwege zijn culinaire voorkeur voor gifslangen. Toch zijn niet alle kampeerders blij met deze lachebek, want ook een worstje van de barbecue slaat hij nooit af. Sterker nog: in een behendige duikvlucht heeft hij de grillworst vaak eerder te pakken dan dat jij ‘m op je bord kunt hebben. En blijf dan maar ‘ns lachen.

De Cubaanse flamingo: een echte ‘rode rakker’
De Cubaanse of rode flamingo is de meest kleurrijke soort binnen de familie. Bijna ondenkbaar dat deze sierlijke vogels eigenlijk van nature hagelwit zijn. Alleen, net zoals mensen die te veel worteltjes eten en oranje kleuren (leuk voor vanavond), danken de flamingo’s hun kleur aan hun nimmer aflatende trek in kreefjes, garnalen en algen die veel carotenoïde bevatten. En zo te zien krijgen ze daarvan meer dan voldoende in Ouwehands Dierenpark.

De Zuidelijke hoornraaf, ofwel de Afrikaanse neushoornvogel
Zoals zoveel dieren in dierentuinen wordt ook deze gevleugelde broeder in de natuur met uitsterven bedreigd, en ook in dit geval is de houtkap daar medeschuldig aan.
Daar komt bij dat de vogel door mensen niet altijd wordt gewaardeerd. Dat komt omdat er door zijn toedoen nogal wat ruiten sneuvelen. De hoornraaf meent namelijk in zijn spiegelbeeld in de ruit een indringer te herkennen, die hij vervolgens onverschrokken te lijf gaat. En dat leidt meestal tot een gevalletje glasschade.

Piranha’s: gék op mensen
Sommige mensen zijn gek op vis, en sommige vissen zijn gek op mensen, zoals piranha’s. We spreken hier over een stelletje minder aimabele visjes: piranha’s. Deze gulzige vleesetertjes in het aquarium van Ouwehands Dierenpark in Rhenen kunnen weinig kwaad aanrichten, maar mocht je na de lockdown het plan hebben om een reisje naar Brazilië te maken dan adviseer toch om uit te kijken met zwemmen in open water. Veel piranha’s leven in het Braziliaanse Amazonegebied en zijn soms erg hongerig.

Afrikaanse olifant: kampioen vegetariër
En dan aandacht voor een van de grootste jongens in Ouwehands Dierenpark, de Afrikaanse olifant, die heerlijk op een houtje aan het bijten is. En dat doet hij heel erg vaak, want een volwassen olifant hapt al snel dagelijks zo’n 200 kilo planten en takken weg. Kortom: een kampioen vegetariër! Een echte topdag voor de olifanten in Blijdorp is ieder jaar weer de dag van Halloween. Ook afgelopen jaar vierden de olifanten in de Rotterdamse dierentuin dit horrorfeestje met een pompoen van maar liefst 635 kilo.

Vogel met make-updoos
Sommige vogels hebben camouflage tot kunst verheven, maar dat geldt niet voor de ‘dubbele neushoornvogel’. Vooral dankzij zijn grote gele snavel is de vogel een opvallende verschijning in de bossen van Azië en Afrika. Bijzonder is dat het geel van veren en snavel door neushoornvogels zelf wordt aangebracht met een stofje dat ze uit hun stuitklier halen. Dit is een klein zakvormig orgaantje boven hun staart. Met de snavel haalt de neushoornvogel het stofje uit deze klier (zeg maar: een make-updoosje) en smeert het over zijn veren.

Overigens behoort deze ijdeltuit inmiddels tot de bedreigde diersoorten. Dat heeft alles te maken met het kappen van bomen in het tropisch regenwoud. De neushoornvogels hebben grote dikke bomen nodig om hun nesten in te maken. Door de kap van bomen wordt dat onmogelijk gemaakt. Daarbij geldt voor de neushoornvogels hetzelfde als voor neushoorns die worden bejaagd vanwege het ivoor. Want ook neushoornvogels zijn geliefd bij jagers vanwege hun grote kleurrijke snavel.

Karetschildpad
Je hebt schildpadden en schildpadden. Welnu, om deze tijdelijke bewoner van zeeaquarium Nausicaa in de Franse kustplaats Boulogne-sur-Mer kun je niet heen. Het is een zogenaamde karetschildpad ofwel de Caretta caretta. Het is een van de grootste en zwaarste schildpaddensoort. Een volwassen karetschildpad weegt tussen de 75 en de 140 kilo en kan een schildlengte bereiken tot wel 1,25 meter.
Deze schildpad is geboren in het aquarium van Marineland Antibes. Verschillende aquaria in de wereld hebben met elkaar een reproductieprogramma opgezet rond deze bedreigde schildpaddensoort. De aquaria vangen de jonge schildpadden tijdens hun groei  met de bedoeling om, als ze groot en zelfstandig genoeg zijn, ze in de natuur los te laten, voorzien van een zendertje, om zo meer kennis te vergaren over deze dieren.

Trots als een pauw, maar… waarop eigenlijk? Vrouwtjes blijken totaal niet onder de indruk!
Het is nauwelijks onthullend wanneer ik zeg dat ‘mannetjes’ een aangeboren neiging hebben om ‘vrouwtjes’ te imponeren. Bij mensen gebeurt dat soms in de vorm van een snelle cabrio, een de strakke outfit of een zorgvuldig in de sportschool onderhouden sixpack. En dieren hebben zo weer hun eigen verleidingstechnieken.Een van de opvallendste is wel die van de mannetjespauw die, wanneer hij ‘zin’ heeft zijn anderhalve meter lange tooi van circa 150 veren omhoog tilt, om het vrouwtje te imponeren. Tot voor kort had nog niemand getwijfeld aan de effectiviteit van dit al eeuwenoude baltsritueel. Totdat evolutiebiologe Jessica Yorzinski zich afvroeg waar de aandacht van de vrouwtjes gedurende die uitsloofpartij van de opgewonden pauwhaan nu écht naar uitging.

In het kader van haar studie ‘dierencommunicatie’ voerde ze 39 experimenten waarbij ze de vrouwelijke pauwen uitrustte met een eye tracking-apparaatje, waardoor ze kon meekijken door de ogen van de vrouwtjespauwen. En wat bleek: Die hele hoge verentooien maakten totaal geen indruk. Gedurende de hele pronkpartij keken de vrouwtjes slechts 27 procent van de tijd naar de mannetjes, en dan nog voornamelijk naar de veren in de ‘onderste regionen’. De staartveren bleken totaal niet interessant en (dat terzijde) de kop werd überhaupt geen blik gegund.

Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen