Jan Heerze werd in de hongerwinter met andere Haarlemmers gedwongen toe te kijken hoe een Duits vuurpeloton acht verzetsmensen fusilleerde. De 82-jarige ooggetuige keert terug naar de Jan Gijzenbrug in Haarlem, de plek van deze onderbelichte tragedie.
Dit item maakte haarlem.nieuws.nl in samenwerking met regionale omroep NH.
De 10-jarige Jan wilde op een dinsdag in februari 1945 een controlepost op de Gijzenbrug passeren toen Duitse soldaten hem dwongen te stoppen. Twee dagen eerder stuitten verzetsmensen hier op dezelfde controlepost nadat ze een overval hadden gepleegd. Het verzet doodde een onderofficier bij een vuurgevecht en ontkwam.
Vergelding
Als vergelding haalden de Duitsers acht toonaangevende verzetsmensen uit het Huis van Bewaring Weteringschans in Amsterdam. Onder deze acht de 63-jarige Joop Oudenaller van de illegale pers, dominee Henk de Jong en Frederik Nieuwenhuijsen van het Nationaal Comité van Verzet.
Heerze weet nog hoe verwarrend en angstaanjagend het was bij de controlepost. “Iemand zei: doodschieten. En of ze ons nou zouden doodschieten of dat er iets anders zou gebeuren, dat weet ik niet.”
De verzetsmensen werden voor een vuurpeloton gezet en de Haarlemmers werden gedwongen toe te kijken hoe ze om het leven werden gebracht. “De soldaten dwongen ons te kijken. Er klonk een commando en een ongelooflijke herrie. En toen vielen die mannen neer. Daarna werden we gedwongen om erlangs te lopen en te kijken.”
Ingrijpendste herinnering
Deze traumatische ervaring heeft invloed gehad op de rest van zijn leven. “Het blijft voor mij de ingrijpendste herinnering aan de Tweede Wereldoorlog.” Heerze zette zich later tientallen jaren in voor de Dodenherdenking op 4 mei op de Erebegraafplaats in Loenen. Ook deed hij veel onderzoek naar vergeten personen en gebeurtenissen uit de oorlog. Ook schreef hij vijf jeugdboeken over de periode ’40-’45. Zijn laatste boek heet Gevaarlijk Geheim en is uitgebracht bij uitgeverij Leopold.
Met Heerze vindt het Haarlems Comité Nationale Herdenking dat het Verzetsmonument op de Jan Gijzenbrug meer aandacht mag krijgen. John van Ooijen van het comité: “De burgemeester mag ook eens om zich heen kijken en eens de andere monumenten in Haarlem bezoeken, want daar is net zo veel leed geleden als op de Dreef.”
