Zweten, trillende handen, buikpijn, hartkloppingen; de examens op de middelbare scholen zijn vandaag begonnen.
Het zenuwstelsel is hard aan het werk om te presteren, en een beetje spanning met verhoging van adrenaline werkt positief op het vermogen om te concentreren en scherp te zijn. “Als deze spanning doorslaat in (faal)angst kan het zijn dat er minder goed gepresteerd wordt dan verwacht. Examens maken is een topprestatie,” aldus neuroloog Niki Schoonenboom van het Spaarne Gasthuis.
Lange termijngeheugen
Schoonenboom geeft aan dat een goede voorbereiding helpt om tijdens een examenperiode optimaal te presteren. “De inhoud van de stof is als het goed is in het hoofd ingeprent. Het is opgeslagen in het lange termijngeheugen tijdens de weken en maanden voorbereiding op school en thuis. Alles wat je nog nieuw wil leren tijdens de dagen ervoor zal wat minder goed blijven hangen, dus doe niet te veel meer.”
Van belang is volgens de neuroloog dat je goed uitgerust bent. “Pubers hebben zeker 8 uur slaap nodig. En in de uren voor 24 uur herstel je extra goed. Dus ga niet doorleren tot diep in de nacht, maar op tijd naar bed. Mobiel en elektronica op tijd uit. Echt, met voldoende slaap ben je alerter en beter geconcentreerd de volgende dag.”
Op eiwitten werken de hersenen beter
Belangrijk is dat we de tijd nemen voor een goed ontbijt. “Examens maken is een topprestatie enkele uren lang, dus voldoende hersenvoedsel is belangrijk voor het volhouden. Havermout met fruit of rozijnen is top voor langdurige energie. Of yoghurt met muesli: op eiwitten werken de hersenen lekker. Een broodje gezond is natuurlijk ook goed.”
Schoonenboom benadrukt dat teveel snelle suikers minder goed werken, het energiepeil daalt sneller. Je kan beter een banaan, noten of een avocado eten voor de examens (ideaal hersenvoedsel); de energie wordt langer afgegeven dan bij een energiedrankje of snoep. Kauwgom kauwen helpt ook voor de concentratie. Een beetje koffie is goed voor de alertheid, maar teveel niet: dan zak je na een half uur weer in qua concentratie. Vermijd alcohol in deze examenperiode; de energie die het kost om alcohol lichamelijk te verwerken kan je beter aan je examen zelf besteden.”
Ontspanning
Algemeen bekend is dat ontspanning na inspanning helpt om jezelf weer goed op te laden. Sporten, een rondje hardlopen, fietsen, wandelen of je favoriete sport doen is volgens de neuroloog echt goed voor de hersenen. ,,Er komt meer zuurstof naar de hersenen, de verbindingen tussen de cellen in de hersenen werken beter, en je kan beter concentreren na bewegen. Dus zorg ervoor dat je in de examentijd tijd neemt om te bewegen of sporten en je hoofd leeg te maken om hierna weer alerter te zijn. Een half uur is al goed. Een beloning zoals een ijsje eten, een film kijken of lekker douchen of een bad ontspant ook.”
Landelijk wordt er de laatste vaker gesproken over het gebruik van Ritalin voor betere concentratie tijdens examens. Scholieren die het medicijn normaal niet innemen doen dit bijvoorbeeld alleen tijdens examens, en krijgen dit dan van anderen.
Ritalin?
Niki Schoonenboom geeft aan dat Ritalin de concentratie kan verbeteren omdat mensen iets meer tunnelvisie krijgen en zich beter op een taak kunnen concentreren. “Het kan zijn dat het effect matig is, maar dat de gedachte dat het goed werkt de concentratie al stimuleert. Dit noemen we ook wel het placebo-effect. Daarbij, je lichaam moet hard werken tijdens inname van Ritalin: je hartslag gaat omhoog, je bloeddruk stijgt en je kan slaapproblemen krijgen. Dat werkt natuurlijk juist averechts.”De neuroloog benadrukt dat het middel officieel onder de opiumwet valt: het kan bij langdurig gebruik verslavend werken. “Ik raad het dan ook niet aan om te proberen als het niet is voorgeschreven door een arts.”
Belangrijkste tips zijn volgens Schoonenboom dus: vroeg naar bed, gezond eten met bouwstoffen die lang door werken (banaan, havermout, yoghurt, noten, bruin brood) en ontspanning en beweging. “Herhalen van leerstof is beter dan nieuwe dingen leren op het laatste moment. Kijk die aantekeningen van de lessen in de klas door, die zijn niet voor niets behandeld. Werk doelgericht, schat in hoeveel tijd je nodig hebt voor examen (plannen) en niet jagen. En denk positief.”
