Dominee Ad van Nieuwpoort vertrok in 2020 van de pittoreske Dorpskerk in Bloemendaal naar de Duinzichtkerk in Den Haag. Op 15 december j.l. had ik een interview met hem in de Duinzichtkerk, waarin hij vertelt over ruim een jaar predikantschap in Den Haag.
Interview en foto’s Charles Duijff (klik op een afbeelding hieronder voor uitvergroting)
In april 2020 hadden we een gesprek samen over je vertrek uit Bloemendaal naar de Duinzichtkerk in Den Haag. Door corona werd je vertrek uitgesteld. Wanneer vond je intrede in Den Haag uiteindelijk plaats?
Dat gebeurde in september 2020.
Was het niet een hele overgang van een kleine intieme Dorpskerk naar een best hele grote Kerk en een heel andere cultuur?
Nou ik moet zeggen, heel veel mensen zeiden, is het niet heel lastig om in coronatijd hier te beginnen? Eerlijk gezegd, klinkt een beetje raar, vond ik dat ook wel weer prettig, want het was daarmee ook een hele zachte landing dus ik kom er gewoon alles een beetje verkennen. Mens voor mens ook wat kennismaken.
Wij wonen hier In de pastorie aan de kerk vast. In Bloemendaal woonden we in de Mauricialaan in een woning op afstand van de kerk. Nu wonen we echt in een statige ambtswoning, zoals die alleen aan burgemeesters en aan dominees wordt toebedeeld. Dat is natuurlijk wel wennen sowieso, maar tegelijkertijd ook heel bijzonder.
Iemand vroeg mij net wat is nou het verschil tussen Den Haag en Bloemendaal?
Nou in de eerste plaats is je actieradius is veel groter, maar tegelijkertijd is het verschil tussen Benoordenhout en Bloemendaal ook maar weer relatief! Dit heeft ook wel een beetje de trekken van een reservaat om het maar even zo te zeggen. (we lachen) Maar je kunt dit reservaat ook heel goed ontvluchten.
Hieronder de Duinzichtkerk en het interieur van de kerk. Het interview gaat steeds door na de afbeeldingen.
Den Haag is de meest gesegregeerde stad van Nederland hè. Dat is echt uniek en dat had ik nog nooit zo op mijn netvlies. We zitten hier aan de goede kant op het zand, keurig chique, maar wanneer je even 20 minuten verder fietst hier vandaan en dan kom je in een totaal ander deel. Dan kom je bijvoorbeeld op de Haagse markt. Die is heel beroemd en is de grootste markt van Europa! Die markt kennen heel veel mensen niet. Dat is buitenland. Dat is gewoon buitenland…. en ja, dat vind ik ook wel weer fantastisch! Met fantastische marktkramen. Als blonde jongen val ik daar natuurlijk op, om het maar even zo te zeggen en dat vind ik imponerend.
Dus de actieradius is een heel stuk groter en in Bloemendaal was het op een gegeven moment wel zo -en niets ten nadele want we hebben er een fantastische tijd gehad- maar je kwam wel steeds dezelfde mensen tegen. Een vast kringetje, je hebt de kerk, de hockey, de Rotary en de winkels In het dorp. Dat is op zich heel vertrouwd en heel veilig.
Maar als predikant wil je op een gegeven moment ook je vleugels weer wat meer uitslaan.
Hoever gingen je contacten in Bloemendaal? Het is immers een lang gestrekte gemeente met vijf dorpskernen.
Mijn contacten kwamen uit Bloemendaal, Overveen en een stuk Haarlem (‘Het eiland’ aan de oostzijde van de spoorbaan) Het andere stuk Haarlem dat ik bedoel is het Ramplaankwartier, nabij Elswout, dat vroeger hoorde bij Overveen. Bennebroek en Vogelenzang (overwegend RK) hebben hun eigen kerk en ook Aerdenhout heeft een eigen protestantse kerk.
Het mooie van Den Haag Charles, is natuurlijk: het is de weduwe van Indië en dat is het nog steeds! Mijn schoonfamilie heeft generaties lang op Oost Java gewoond. Indië is hier eigenlijk nog heel erg present hier in de Archipel. Dat is een stuk van mijn wijk. Daar heb je de Javastraat In de Balistraat. Daar woonden ook de Indiëgangers. Dat vind ik erg interessant, dat kom ik ook in mijn pastorale relaties heel erg tegen. Mensen die bijvoorbeeld een herinnering hebben aan Jappenkampen.
Ik was altijd al een groot liefhebber van Louis Couperus. ‘Als ik iets ben dan ben ik een Hagenaar’ zegt Couperus hè, dat is een bekende uitspraak van hem. Dit hier is ook helemaal Couperus! Wat hij beschrijft in zijn boeken kom je hier ook echt wel tegen.
Haags Charles is dus ook een beetje afstandelijk.
Meer als in Bloemendaal?
Ja, iets afstandelijker, iets deftiger, terwijl in Bloemendaal zijn er twee componenten namelijk het oude geld en het nieuwe geld om het zo maar even te zeggen. Er zit ook weinig geld, dat bestaat er ook. Maar in Bloemendaal zijn veel meer ondernemers, er zijn veel meer ondernemers gaan wonen en ondernemers denken anders dan ambtenaren of politici. Dat is een heel andere cultuur. Als ik in Bloemendaal een plan had dan zei men: ‘Doen! Gewoon doen!’ en hier in Den Haag zeggen ze:
‘Wil je dit op een A4-tje eerst nog even wat uitwerken?’ Dat is wel een echt een typisch verschil tussen Den Haag en Bloemendaal. Tegelijkertijd is het ook wel weer zo dat ik de indruk heb dat mensen hier toch wat meer lijken te lezen, meer geïnteresseerd zijn in literatuur, poëzie en filosofie.
Mijn Mirjam, mijn vrouw, is begonnen met een Great Books School. Dat doen we hier in deze prachtige nieuw gemaakte ruimte (foto hieronder). En dat slaat geweldig goed aan!
Mirjam is zelf toch ook uitgever?
Zij is uitgever bij Brill in Leiden, de oudste academische uitgeverij van Nederland en we hebben de ruimte waar we nu praten helemaal opgevijzeld. We hebben hier met elkaar 5 avonden lang de Toverberg van Thomas Mann gelezen. Ik weet niet, of wij dat in Bloemendaal voor elkaar hadden gekregen. Er kwamen 35 mensen op af en een deel kon niet meedoen, want het aantal was te groot. We lazen dan elke avond 200 pagina s ter voorbereiding. Dat is typisch Haags en leuk ook, dat je dat met elkaar kunt doen. Dat soort dingen, dat is wel een verschil maar ook hartstikke leuk. Er zijn ook heel veel dwarsverbanden, want veel mensen die in Bloemendaal hebben gewoond wonen nu hier of mensen die hier hebben gewoond nu in Bloemendaal.
Als we nog eens tijd hebben Charles, neem ik jou een keer mee naar de Posthoorn. Dat is een kroeg aan de Lange Voorhout. Dat is een typisch Haagse kroeg. Als je daar een Haagse frites bestelt dan krijg je friet met rendang. Dat is allemaal nog Indisch.
Ik was achtereenvolgende jaren getuige van een warm bad van allerlei activiteiten die je in Bloemendaal hebt ontplooid. Ik denk natuurlijk aan Areopagus, maar ook rond de kerstperiode en de advent periode daaraan vooraf, dat je elke advent week voor kinderen en volwassenen iets bijzonders organiseerde. Hoe is dat in Den Haag.
Het is Natuurlijk wel zo dat ik in corona tijd ben gekomen en Ik hoop ook niet dat ik met corona tijd weer ga, want het is nog steeds corona tijd zoals je weet, dus dat belemmert wel erg.
Maar ik ben hier wel begonnen ook met zo’n serie zoals Areopagus. Die heb ik iets anders genoemd natuurlijk. Hier noemen we het nu ‘Duinzichtgesprekken’.
Dat is ook een heel mooi programma. Ik ben begonnen met Niki Jacobs. Zij is Jiddisch zangeres en brengt Joodse liedjes. De Mauthausen-cyclus heeft ze hier uitgevoerd.
Ik had schrijver Bas Heijne te gast en die zorgde voor een hele volle kerk. Daar was grote belangstelling voor. Ook Freek de Jonge was te gast en op het programma staat bijvoorbeeld nog Huub Oosterhuis, helaas vanwege corona uitgesteld. Dat is natuurlijk wel jammer, want we hadden net een beetje ‘the flow’ erin maar ja die wordt nu weer aan banden gelegd en dat vind ik wel een beetje vermoeiend. Maar dat vindt denk ik Iedereen vermoeiend, dus Iedereen heeft daar weer op zijn of haar manier mee te maken.
De kerk en de ruimte waar we nu praten is een deel, maar je hebt hierachter ook nog een hele grote kapel. Die bouwen we om tot een hele grote ontmoetingsplek met een grote bar en een keuken en een koffiecorner en dat wordt echt fantastisch. Daar gaan we eten daar kunnen met elkaar feesten organiseren en boven hebben we een prachtige jeugdzolder, met als naam de Ark. Die ruimte is ook nieuw ingericht met een eigen keuken, zodat ze ook daar kunnen eten.
Je hebt het over verbouwingen, maar is deze kerk dan financieel welgesteld? Wat dat betreft, Ik weet niet hoe dat in Bloemendaal werkte als je dingen wilde organiseren. Was je dan afhankelijk van collectes?
Je bent als kerk natuurlijk altijd afhankelijk van giften en collectes. Maar de kerk heeft ook altijd nog een beetje eigen vermogen en de ene kerk heeft dat iets meer dan de ander. Wij kunnen dat nog wel doen hier ja. Dat is heel fijn. Het fijne van hier is, dat je de verschillende ruimten gebruik kunt maken en dat je dus meer bewegingsruimte hebt hè. Als Areopagus in Bloemendaal was afgelopen en we na afloop de meet & greet organiseerden was de ruimte die we hadden beperkt, tenzij je dat bij mooi weer buiten in de mooie kerktuin kon organiseren. Hier ben je wat flexibeler in ruimtes. Je kunt meer mensen ontvangen.
Maar het hele idee dat de kerk weer een huis wordt voor de buurt en voor de omgeving, niet alleen maar voor gelovige kerkelijke mensen, maar voor wie maar wil, om een beetje inspiratie op te doen en elkaar te ontmoeten enzovoort, dat idee gaat hier ook absoluut gebeuren! Dat gaat hier ook handen en voeten krijgen daar ben ik van overtuigd.
Je hebt natuurlijk ook genoeg ervaring opgebouwd.
Dat is ook fijn ja. Van plek naar plek gaan…. je neemt die ervaring ook mee. Ik heb natuurlijk ook fouten gemaakt en van die fouten kan je leren. Dan denk ik ‘daar moet ik op letten, dát moet ik dus niet meer doen!
Volgens mij gaat je studie theologie onverminderd door hè, want je verdiept je in, hoe moet ik dat formuleren, oude bronnen uit de Bijbel, zoals bijvoorbeeld Lucas. Doe je dat bewust? Nou ja nu, en dat is misschien ook heel leuk voor Bloemendaal, ben ik heel druk bezig met Bastiaan Ragas aan een soort Bijbel voor dummies. Dat gaat heten ‘Jezus Waarom?’
Lijkt dat een beetje op wat Remco Veldhuis met de Bijbel heeft gedaan?
Het lijkt er wel een beetje op, maar Bastiaan Ragas maakt er echt een boek van. Ik zit met hem dan aan een tafel allerlei teksten te lezen en we zoeken waar aan die teksten dan over gaan hè. Want ja we zeggen wel ‘Kerstmis’, maar kennen we het kerstverhaal eigenlijk nog en weet jij dat er verschillende kerstverhalen zijn in de Bijbel, en dat die elkaar op allerlei punten tegenspreken? Heel veel mensen weten dat allemaal niet en Bas zegt ‘eigenlijk zonde dat zoveel mensen dat niet weten’ Dus vandaar dat we over al die wetenswaardigheden nu een boekje maken. Dat komt dus in maart of april 2022 uit en gaat dus heten ‘Jezus Waarom’
Je bent theoloog, predikant en schrijver van boeken en columns. Noem het allemaal maar op. Inmiddels ook BN-ner dankzij NCRV-TV en dat zorgt er misschien ook wel voor dat meer bezoekers de kerk bezoeken waar je als predikant voorgaat.
Ik hoop vooral dat mensen komen, omdat ze geboeid zijn door de verhalen. Het gaat niet om Adje van Nieuwpoort, maar om die prachtige verhalen, die ons ook vandaag de dag in deze schaarse tijden Charles, een beetje kunnen helpen, een beetje kunnen troosten en ons visie kunnen geven voor de toekomst. Daar gaat het mij om.
Het lijkt me zo moeilijk voor een predikant om mensen duidelijk te maken waar ze in relatie tot religie precies steun uit kunnen putten. Ik weet niet of je nog het gesprek met onze vriend Youp van het Hek herinnert, die zei over God: Hij is almachtig, alwetend en liefdevol, maar ondanks dat heeft hij de regie toch niet zo goed in handen.
Ik herinner me dat ik toen heb gezegd, dat geloof ik toch wel iets anders is. In de bijbel is God niet zozeer de oorzaak van alle dingen, maar eerder degene die naast je staat als jij het moeilijk hebt. Dat is dus heel iets anders snap je. Dat zal jij misschien toch ook wel af en toe meemaken als je een moeilijke tijd beleeft. Dat je voelt: ik word toch gesteund en ik word toch gedragen door iemand ook al weet ik niet wat het is. Ik maak het heel vaak mee dat mensen ook in moeilijke tijden zeggen, het is heel gek maar ik krijg kracht heb ik het gevoel. Hieronder Youp van ’t Hek in de Dorpskerk van Bloemendaal tijdens een uitzending van Areopagus.
Als ik mijn hele levensloop bekijk, op een of andere manier is er steeds iets geweest wat ervoor gezorgd heeft dat de uitkomsten positief waren. Voor mij althans hè. Maar sommige mensen om me heen, waarvan ik het idee dat ze ook heel goed proberen te leven en liefdevol, soms toch te maken krijgen met ziekte, ongelukken, noem maar op. Die maken dat positieve niet mee. Hoe lukt het jou dan toch om mensen kracht te bieden.
Nou Charles, die Bijbelverhalen waar ik vaak over spreek zijn verdomd goed en dat zijn verhalen die gaan over mensen zoals jij en ik. Over hun vreugde, maar ook over hun ellende, wanhoop en twijfels. ik was laatst bij Jacobine Geel, en die vroeg aan mij tijdens de gelegenheid van de 18e verjaardag van prinses Amalia-, wat zou jij haar mee willen geven? Best een ingewikkelde vraag. Toen heb ik geantwoord ‘taal’. Opdat zij taal vindt om te verwoorden wat er in mensen omgaat. Dat is zo belangrijk hè, dus dat er iets gebeurt in je leven en dat je dan een verhaal vindt, of dat ik dan een rol als predikant mag spelen om daar taal aan te geven.
Zoals ik afgelopen zondag in de preek ook heb gezegd, we hebben allemaal zo onze nacht en soms zijn dat hele eenzame nachten. Nachten waar we het vaak ook helemaal niet over willen hebben met anderen. Onze worsteling en onze vragen durven we eigenlijk vaak niet te delen. Op het moment dat ik dat zeg dan krijgt dat dus taal. Dan begrijpen de mensen ‘hij heeft het over mij, ….het gaat over mij’ snap je? Dat helpt mensen ook om er weer een beetje uit te komen. Als je zeg maar ‘de spoken in je leven’ weet te benoemen, dan kun je ook mee omgaan.
Daar zijn die Bijbelverhalen voor bedoeld, dan worden de spoken van ons bestaan als het ware benoemd, om er vervolgens ook weer een beetje mee om te kunnen gaan. Zo zie ik mijn rol heel erg en dat vind ik ook heel mooi om te mogen doen.
Hoe denk jij over de dood en alles wat daarna mogelijk zou kunnen bestaan?
Oei dat is een gewetensvraag. Ik weet er niet zoveel van. Ik geloof dat het heel erg gaat over niet zozeer het hiernamaals maar over het hierNUmaals. Het gaat om het leven hier en nu. Dat leven is begrensd, maar het gaat erom dat wij vandaag zoals we nu leven en zoals wij hier nu zitten, er iets van proberen te maken en dat we deze wereld een beetje menselijker maken en een beetje aangenamer met elkaar. Ik vind dáár moet alle accent op leggen dus op het moment dat we eindeloos gaan zitten dromen over wat er na de dood gebeurt dan hebben we de tijd die we zouden moeten investeren om de wereld een beetje beter te maken vermorst vind ik altijd. Je druk maken om de dood, dat komt dan wel. Ik heb eigenlijk geen mening over de dood. Niemand weet het ook en ja weet je, ik kan er van alles heel vroom over gaan zeggen. Het leven hier en nu, daar heb ik mijn handen aan vol. Om dat een beetje vorm te geven, en wat er daarna komt dat zien we dan maar weer. ‘Doodgaan kan altijd nog’ zegt Karel Eykman ergens.
In Bloemendaal had jij bij Areopagus de regie over wie er uitgenodigd. Ik zag een stukje op YouTube waarin Bas Heyne werd aangekondigd door een lid van de kerkenraad?
Dat is goed gezien. Ik heb dat een beetje veranderd. In Bloemendaal was ik altijd degene die dat deed en daar heb ik ook van geleerd. Dat moet je eigenlijk ook niet willen want dan wordt het heel kwetsbaar, dus Ik heb nu een soort Raad van Advies om mij heen met Pieter de Savorin Lohman als voorzitter. Die helpt mij nu ook het allemaal een beetje vorm te geven. Die denkt mee en die bel ik als we beslissingen moeten nemen, waardoor het niet alleen maar dat soort eenzame zaak voor mij alleen wordt, maar waardoor het ook door anderen wordt gedragen. Dat is een verschil met hoe ik het in Bloemendaal deed en zoals het nu gaat vind ik prettiger. Als ik ooit weer ga van hier, dan kan het ook gemakkelijker doorgaan begrijp je?
Heb je nou hier in Den Haag meer mensen die voor hulp naar je toe komen als in Bloemendaal?
Nou Ik moet dat toch nog wel een beetje opbouwen. Ik ben hier net 1,5 jaar en in Bloemendaal had ik na een aantal jaren ook mensen uit het dorp die naar me toe kwamen, dus niet allen in relatie tot de kerk. Dat moet ik hier nog helemaal van de grond zien te trekken. Natuurlijk heel lastig in deze coronatijd. Hieronder het plein voor de Duinzichtkerk in Kerstsfeer
Je hebt contacten In de In de media en zelfs bij de televisie. Wil je daar In de toekomst in relatie tot je predikantschap meer mee gaan doen?
TV biedt een podium, maar er zijn vandaag de dag veel media waarvan je gebruik kunt maken. Wij zijn niet meer afhankelijk van de gewone media hè, dus op allerlei manieren kun je het verhaal naar buiten brengen. Alles wat we hier doen komt allemaal online en is dus allemaal terug te zien en het wordt ook veel bekeken. Via YouTube presenteren we wanneer kerkbezoek vanwege corona niet mogelijk is, online het programma ‘Tegengif’ De afleveringen, o.a. met burgemeester Jan van Zanen, zijn dus te zien en horen op YouTube.
Ook zo’n boek wat ik nu met Bastiaan Ragas schrijf bereikt straks natuurlijk een heel groot publiek. Ik blijf natuurlijk ook schrijven voor allerlei organen. Op dit moment heb ik even dat allemaal on hold gezet, want Ik wil me even eerst concentreren met de opbouw hier. Voor mij is het zo ‘hier gebeurt het. Dit is een beetje de broedplaats’ en van daaruit over het land.
Deel je de ervaringen ook weleens met collega’s?
Ik heb een groepje van predikanten en die komen hier ook nog wel eens, waarbij we soms een ochtend organiseren om elkaar over allerlei dingen bij te praten, een beetje te inspireren en te bemoedigen, want het is inderdaad de kunst ‘hoe breng je die hele aloude traditie over, of hoe vertaal je die nu naar deze tijd. Dat is de grote vraag en de één die is er handiger in dan de ander, dus dan moet je elkaar daarin soms ook een beetje helpen en dat vind ik ook heel leuk om te doen.
Ter ere van je 25-jarig ambtsjubileum werd je verrast met een Koninklijke onderscheiding. Je werd Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
Ja, iemand herinnerde me aan mijn 25-jarig ambtsjubileum. Ik wilde daar eigenlijk niet veel ruchtbaarheid aan geven. Dat is geen valse bescheidenheid, maar ik ben nog niet lang in Den Haag en wilde de kerkgemeenschap daar er niet mee belasten. Men wilde toch anders en ik ging vervolgens akkoord met een bescheiden viering. Tijdens die bijeenkomst zag ik mijn vader in de kerk zitten en ook de Bloemendaalse burgemeester Elbert Roest en zijn vrouw. Pas toen burgemeester Jan van Zanen met ambtsketen de kerk binnenkwam dacht ik …‘oh wacht even’ Ik was er eerst een beetje verlegen mee. Ik dacht moet dat nou, maar nu vind ik het eigenlijk ook wel weer heel mooi. Kijk, de kerk erkent je wel, maar als de samenleving op deze bijzondere wijze haar waardering laat zien, is dat best heel mooi, hartverwarmend en waardevol. 
Kwam je erachter wie je heeft voorgedragen?
Ja daar ben ik nu achter. Een vriend van mij, een journalist die woont op de Filipijnen heeft het georganiseerd. We hebben niet zoveel contact, want hij woont daar. Maar hij heeft dat wel georganiseerd en dat is natuurlijk heel aardig bedoeld!
Tenslotte, wat wil je nog aan de Bloemendalers meegeven?
Ik wil de Bloemendalers eigenlijk feliciteren met een geweldige nieuwe predikant Jessa van der Vaart. Een zeer fijnzinnige predikant. Dat is voor mij echt heel belangrijk, wie wordt mijn opvolger. Ik heb daar niks over te zeggen hè, dus dat moet de gemeente helemaal zelf uitzoeken. Maar ik ben ontzettend blij dat Jessa het geworden is, want het is een hele ontzettend goede- frisse- en leuke dominee. Ook leuk is dat het eerste vrouwelijke predikant in Bloemendaal is sinds 1636.
Een vrouw met rijke kunst-achtergrond. Haar vader was Jan van der Vaart, een groot kunstenaar en zij zal ook veel op dat gebied kunnen gaan betekenen in Bloemendaal. Ik verwacht daar veel van en dus Ik wil vooral Bloemendaal van harte feliciteren, nogmaals, met een fantastische predikant en dus kan ik Bloemendaal ook met een gerust hart aan haar overlaten! Hieronder Jessa van der Vaart voor de Dorpskerk Bloemendaal
Ad van Nieuwpoort leidde me ook rond in het kerkgebouw en ik mocht ook zijn woning die dus vast zit aan de kerk bewonderen. In de tuin die daarbij hoort verzorgt Ad zijn kippen, die hij vanuit Bloemendaal meekreeg.
