HAARLEM – In de tentoonstelling De Grote Illusie – 200 jaar Virtual Realities neemt Teylers Museum je mee terug naar de negentiende eeuw, naar de roots van virtual reality, augmented reality en fakes. De tentoonstellingszaal van het oudste museum van Nederland is veranderd in een spiegelpaleis, waar iedereen zich kan onderdompelen in negentiende-eeuwse en hedendaagse illusies.
(bron: Teylers Museum / foto’s: Bastiaan van Musscher)
Van spiegels en toverlantaarns naar het digitale vernuft van kunstmatige intelligentie: De Grote Illusie laat zien dat de fascinatie voor illusies van toen niet zoveel verschilt met die van nu. Neem tot en met 1 september een kijkje in Teylers topstuk het Kaiserpanorama, stap in een caleidoscopische ruimte, kijk door een VR-bril of laat je verrassen door beelden die met kunstmatige intelligentie (AI) gemaakt zijn – of toch niet? Hooggeëerd publiek, komt dat zien!
Massaspektakel
Een pratend hoofd op een tafel, een geest die opduikt op het toneel, stereokijkers die je de Egyptische piramides laten zien in drie dimensies: in de negentiende eeuw groeien optische illusies uit tot massaspektakel. Het publiek smult ervan! Mensen vergapen zich aan de grootse en verbijsterende beeldeffecten, vaak gecreëerd met de nieuwste technieken en ontwikkelingen in de wetenschap. Via spectaculaire theateracts en spannende kermisshows raakt het publiek zwaar onder de indruk van deze nieuwe, revolutionaire vorm van entertainment. 
Werelden die normaal onbereikbaar zijn en dingen die niet kúnnen, maar die je toch echt ziet: deze virtual realities zijn fascinerend. Net zoals wij nu vol verbazing kijken naar een foto van de paus in een hippe designer-jas of naar Tupac, die na zijn dood opeens tussen andere artiesten op het podium verscheen. Het kán niet, maar het lijkt echter dan echt. Ook zorgen over de geloofwaardigheid van de gecreëerde werkelijkheden kwamen in de negentiende eeuw al op. Vanuit vergelijkingen met het heden stelt de interactieve familietentoonstelling De Grote Illusie opnieuw de actuele vraag: is zien geloven?
Samenwerkingen
De Grote Illusie is de eerste tentoonstelling in Nederland op het grensvlak van wetenschap, techniek, theater en massaentertainment. Vanuit een fascinatie voor de werking van het oog, bevindt zich in de wetenschappelijke collectie van Teylers veel materiaal dat optische illusies bevat, zoals toverlantaarns, fenakistiscoopschijven en stereofoto’s en -kijkers. Bruiklenen komen onder meer van het Rijksmuseum, Eye Filmmuseum, de Cinématèque française en diverse privéverzamelaars en –musea.
In de publieksactiviteiten werkt Teylers Museum samen met het Rathenau Instituut en Schuur Haarlem. Onderzoekers van Rathenau gaan op 30 april en 2, 6 en 8 mei in gesprek met bezoekers van Teylers Museum over de resultaten van hun rapport over immersieve technologie: technologieën die de gebruiker onderdompelen in een omgeving waarin de grens tussen de virtuele en de fysieke wereld vervaagt. Ook is er op 21 juni een symposium in Teylers voor beleidsmakers, politici en andere professionals die met dit onderwerp te maken hebben. In de Schuur kun je vanaf 14 maart terecht voor de cinematografisch VR-ervaring Naturally Immersive.
