Koepel: Warm welkom in een mega-wachtkamer

Adrie Walen van het COA in de Koepel.
Adrie Walen van het COA in de Koepel.
Foto: haarlemnieuws

In de Koepel in Haarlem zitten sinds een aantal maanden vluchtelingen in noodopvang. Bijna vierhonderd asielzoekers wachten hier op het begin van hun toelatingsprocedure. Adrie Walen van het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers) is een van hun woonbegeleiders en geeft een rondleiding. ,,Je moet de Koepel zien als een mega-wachtkamer.”

Doordat ze in een vroegere gevangenis zitten, kunnen vluchtelingen zich paradoxaal genoeg juist extra veilig voelen. Het is nogal een vesting, maar dat werkt twee kanten op. Ze hebben bijvoorbeeld een eigen sleutel van hun ‘cel’ die nu slaapkamer heet terwijl het gebouw niet bepaald is ingericht op veel bezoek van buiten. En de vrouwenvleugel, op de eerste verdieping van het gebouw De Vest, heeft permanent beveiliging bij de ingang van de zaal. Lekker rustig. ,,Behalve voor mannelijke medewerkers van het COA is het hier binnen verboden voor mannen’’, zegt Walen.

,,Je bent de eerste man die hier komt.”

Onder zijn begeleiding mag de mannelijke verslaggever toch even mee door de zware deur. ,,Je bent de eerste man die hier komt.” Het klinkt gek voor een voormalige gevangenis, maar het is hier een flink stuk gezelliger dan in de enorme en ietwat donkere Koepel zelf. Echtparen mogen samen op een tweepersoons kamer slapen in de Koepel. Toch kiest de vrouw er dan toch vaak voor om een kamer in deze vleugel in de Vest in te nemen. Vanwege de behaaglijke sfeer hier.

Enkele Syrische vrouwen verwelkomen de verslaggever. Eentje laat haar verblijfsruimte zien. Vroeger zaten hier jongeren met een strafblad, nu wachten deze vrouwen hier vrijwillig op een betere toekomst. Ze hebben eigen douche en wc, een tafel en een bed. Met enkele spullen, waaronder een grote knuffelsmurf, is voor gezelligheid gezorgd. Er zit een groot raam in de kamer. Helaas, zo laat ze via een tolk weten, is het glas verduisterd zodat ze niet goed naar buiten kan kijken. Maar ze is heel tevreden met haar eigen ruimte.

Roze Crocs

Dat ze in Nederland zijn, is ook snel te zien. Vrijwilligers hebben deze vrouwen aan het breien gekregen. Een van de vrouwen laat trots een wollen sok zien die ze heeft gemaakt. Een jongere vrouw, die tolkt voor de anderen, ziet zichzelf liever niet breien. De andere vrouwen lachen om haar. Niet omdat ze weigert gezellig mee te handwerken, maar omdat ze roze Crocs aan haar voeten draagt. Welkom in Nederland!

Wachten op de asielprocedure in de Koepel.
Wachten op de asielprocedure in de Koepel.

De gemoedelijke sfeer en de gemakkelijke kleding die de bewoners dragen, vallen uit de toon met de gevangenisomgeving. En vallen helemaal uit de toon met de oorlogssituatie van waaruit de meesten hier zijn gevlucht.

De 392 bewoners van De Koepel in Haarlem wachten hier, op het begin van hun asielprocedure. Donderdag zijn er twaalf bewoners naar Doetinchem vertrokken om aan de procedure te beginnen. De rest moet wachten op zijn of haar beurt want de toestroom aan asielzoekers in Nederland is groter dan de 2000 plekken die in Ter Apel beschikbaar zijn. ,,Je moet de Koepel zien als een mega-wachtkamer”, zegt woonbegeleider Walen.

Privé-tv

Hij vervolgt: ,,Dit is natuurlijk een heel speciale plek als ex-gevangenis. Daarom hebben we ervoor gezorgd dat hier geen kinderen komen. Vanuit de ongeveer tweehonderd slaapkamers in de Koepel lopen de mensen meteen een enorme gemeenschappelijke ruimte in. Daar staat tegenover dat ze eigen toilet op de kamer hebben en zelfs een privé-tv. Natuurlijk is het de eerste keer overweldigend als ze hier binnenkomen. Sommigen hebben in hun eigen land in de gevangenis gezeten. Maar de reacties vallen mee. De kamers zijn open en via de mobiele telefoon weten ze al snel dat landgenoten op andere opvanglocaties minder faciliteiten hebben. En, heel belangrijk: déze bewoners kunnen in tegenstelling tot de vroegere bewoners gewoon naar buiten, Haarlem in.”

Doelpunt

De mobiele telefoon heeft ook het leven in de opvang een stuk aangenamer gemaakt, zegt Walen. In de gemeenteschappelijke ruimte is de wifi, dus daar zitten veel mensen op hun schermpje te kijken. Een van de mannen bestudeert een doelpunt van een Spaanse topvoetballer. Aan de muren hangen A4-tjes waar kinderen van een Haarlemse school op allerlei manier de asielzoekers welkom heten in Haarlem.

Walen vertelt dat bewoners van verschillende nationaliteiten met elkaar kunnen praten via de mobiele telefoon. ,,Ze hebben vertaalprogramma’s en zo laten ze elkaar op hun schermpje de zinnen zien die ze hebben laten vertalen. Zo kunnen ze met elkaar praten.”

Adrie Walen van het COA in de Koepel.

Met zijn collega’s zorgt hij voor bed, bad, brood, daarna voor dagbestedingen, en dat er medische zorg en vervoer is wanneer dat nodig is bij afspraken met het IND of bijvoorbeeld een tandarts. Ook heeft Walen de taak om het welzijn van de bewoners te monitoren. Vergeet niet dat er asielzoekers al sinds drie maanden bivakkeren in de Koepel. Zij kunnen van alles doen. De centrale ruimte in de Koepel biedt vele sportmogelijkheden. Een van de bewoners heeft als dagbesteding anderen hun haar te knippen. Er is de mogelijkheid tot allerlei campingsporten op speeltafels binnen in de gemeenschappelijke ruimte of basketbal en voetbal op de asfaltvloer in de Koepel zelf. En er wordt heel veel gelezen.Toch ligt verveling op de loer. ,,De woonbegeleiders hebben allemaal een groep mensen onder zich die ze regelmatig bezoeken. Bovendien is er 24 uur per dag een Gezondheidscentrum Asielzoekers, GCA genaamd, en een dokterstelefoon.”

Er zijn huisregels waar iedereen zich aan moet houden en elke middag verzorgt de keuken een warme maaltijd. Daarnaast krijgen bewoners twee koude maaltijden, broodbeleg en drinken.

Na tienen ’s avonds moet het rustig zijn. Walen: ,,Het is hier wezenlijk anders dan in een asielzoekerscentrum. Daar mogen de bewoners zelf koken en krijgen ze zakgeld. Wij geven geen zakgeld, alleen noodzakelijke spullen.”

Meer vrijwilligers dan vluchtelingen

Belangrijkste taak lijkt in deze mini-samenleving te zorgen voor genoeg dagbesteding. Gelukkig, zegt Walen, komt er ook hulp vanuit de Haarlemse samenleving. ,,In Haarlem heb je meer vrijwilligers dan dat er bewoners in de Koepel zijn.”

Zelfs vrijwilligers komen niet zomaar De Koepel in. Vrijwilligers waar het COA mee samen werkt tekenen een contract met daarin duidelijk beschreven wat hun activiteiten inhouden. ,,Andere personen die activiteiten organiseren buiten het COA om noemen wij geen vrijwilligers. Elke bezoeker ook COA personeel wat niet op de locatie werkt dient zich bij de receptie te legitimeren voordat men binnen mag. Bezoek kan alleen binnen komen als ze door een bewoner worden uitgnodigd, dus je kan zonder uitnodiging naar binnen.”

Walen: ,,Ook voor de vrijwilligers geldt het bezoekersreglement en zij moeten eerst een Verklaring Omtrent Gedrag laten zien. Wij zien de Koepel als de privéruimte van de bewoners waar anderen op bezoek komen en daar letten we goed op. Het is hier geen komen en gaan van mensen. Dankzij het Nova College krijgen 200 bewoners Nederlandse taalles. En de moskee haalt mensen op zaterdag op, de kerken op zondag. En zo zijn er, buiten onze activiteiten, genoeg dingen te doen om de wachttijd te doden.”

Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen