Bijna negenduizend ‘Kronkels’
Vandaag 35 jaar geleden, op 30 november 1987, overleed Simon Carmiggelt, de geestelijk vader van bijna negenduizend ‘Kronkels’; mooie, lieve, droevige, menselijke en bovenal herkenbare cursiefjes, die gedurende 37 jaar bijna dagelijks werden gepubliceerd in dagblad Het Parool en waarmee Carmiggelt zelf van 1965 tot kort voor zijn dood de televisieavond van de VARA afsloot.
(tekst: Wim Meijer)
Ideale combinatie
Wonderlijk hoe soms dingen perfect kunnen kloppen. Hoe soms alles bij elkaar past: de muziek, de toon, het gezicht, de teksten. Ik heb het over de ‘Kronkels’ waarmee Carmiggelt jarenlang de laatste 5 minuten van iedere VARA-televisieavond voor zich opeiste. Het was de ideale mix: De melancholische klanken van ‘In a sentimental Mood’ van Duke Ellington als inleiding van een nieuw ‘cursiefje’, uitgesproken met het al even zo melancholische stemgeluid van Carmiggelt, die de woorden bijna tergend langzaam over zijn lippen liet glijden met de gelaatsuitdrukking van een alles relativerende opa en gezegend met een mooie combinatie van gevoel voor humor en oog voor menselijke tragiek.
Steeds 5 mooie minuten op de late avond om je na alle ‘gladheid’ van de Amerikaanse actiefilms, comedies en soapseries even met beide benen op de grond te zetten en weer het mooie in het kleine te zien.
Pagina 3
Carmiggelt begon met het schrijven van cursiefjes al in 1940. Uit dat jaar stamt zijn eerste bundel ‘Vijftig dwaasheden’. De naam ‘Kronkels’ ontstond echter in 1946. Vanaf de 11e oktober van dat jaar schreef hij dagelijks een cursiefje dat een vaste plaats kreeg op pagina 3 van Het Parool. Tientallen jaren, tot 8 oktober 1983, hield hij het vol om ieder dag opnieuw een bijzonder verhaaltje te schrijven over het alledaagse met als resultante een nalatenschap bestaande uit circa 8700 ‘kronkels’ samengebracht in ruim 80 bundels.
Veel ineens
Voor mij was Carmiggelt niet de man van die 80 bundels. Ik was nooit echt een lezer. Ik moest het dus hebben van zijn ingetogen televisieoptredens op de late avond; van die laatste 5 minuten van de dag waarin ik nog even door Simon Carmiggelt werd meegenomen naar de scheidslijn tussen geluk en tragiek in het Amsterdamse.
Deze ‘uitstapjes’ duurde voort tot oktober 1987. Toen nam hij voor de laatste keer plaats voor de camera om een kronkel voor te lezen: ‘Veel ineens’. Een maand later overleed hij in zijn slaap aan een hartinfarct.
Allerlaatste kronkel, oktober 1987
Tot slot een selectie uit de vele Simon Carmiggelt quotes
- Als ik een glas wijn drink, word ik een ander mens, en die ander heeft altijd geweldige dorst.
- Geld maakt niet gelukkig, dat heeft het met armoe gemeen.
- Dansen is de verticale uiting van een horizontaal verlangen.
- Eigenlijk kijken oude mensen liever uit op een straat waar wat gebeurt, dan op groen dat een rust geeft die ze niet nodig hebben.
- Alleen vrouwen in soepadvertenties vinden het elke dag prettig als hun man thuiskomt.
- De geheelonthouders hebben gelijk, maar alleen de drinkers weten waarom.
- Alimentatie is huishoudgeld zonder rompslomp. Ik blijf het betreuren dat mannen er niet voor in aanmerking komen.
- Als een Zwitser nog eens de Nobelprijs krijgt, zal het zijn voor een hotelrekening.
- Dikke veertigers kunnen twee dingen doen: trimmen, of op zoek gaan naar een kleermaker met tact.
- Mijn kleinzoon: `Nederland is dus eigenlijk wat ze om Amsterdam heen gebouwd hebben.` Ik heb maar `ja` geantwoord want de meeste Amsterdammers zien het zo.
- Televisie legt echtparen die zijn uitgepraat een zwijgen op zonder vijandschap. Ze hebben een reden om niks tegen elkaar te zeggen.
- Wie tot blijdschap bereid is, vindt zelfs in de hel een gezellig zitje, dicht bij het vuur.
- Er bestaan cafés met zo een trage service dat het onmogelijk is er dronken te worden.
- Bijval is best leuk, maar al te hooggestemde lof geeft mij altijd het gevoel of ik met iemand moet meewandelen op drijfzand waarin ik wegzink en hij niet.
- Kleine kinderen zijn leuk, maar weet jij waar die grote lammelingen vandaan komen?
- Pornografie ga je niet kopen. Als je zòver bent, kun je het geld beter oppotten voor een psychoanalyse.
