Geneeskrachtige kruiden: natuur en gezondheid komen samen in onze duinen

12 nov 2020, 10:33 • Algemeen

Wikipedia

In deze vijfde column zoomt Marc Janssen van Stichting Duinbehoud in op de geneeskrachtige werking van veel planten die we in onze duingebieden tegenkomen.

In de regio Kennemerland zijn we gezegend met prachtige duingebieden. De Amsterdamse Waterleidingduinen, de Kennemerduinen en het Noord-Hollands Duingebied. Prachtige natuur, om te wandelen, te fietsen, voor andere sportieve activiteiten, tevens waterwingebied dat voorziet in ons drinkwaterbehoefte, en natuurlijk ook bescherming tegen de zee. En dan heb je ook nog de geneeskrachtige kruiden en eetbare planten.

Dit alles bij elkaar biedt volop inspiratie voor een mooie serie van verhalen van wat je zo al tegenkomt in ónze duinen. De serie is gemaakt door de Stichting Duinbehoud.

Geneeskrachtige kruiden: natuur en gezondheid komen samen in onze duinen (door: Marc Janssen)

In de natuur komen veel planten voor die een geneeskrachtige werking hebben. Althans, op papier. Want veel van die geneeskracht komt voort uit de overlevering, en het wetenschappelijk bewijs daarvan is lang niet altijd geleverd. Wat wel een feit is, is dat veel van onze geneesmiddelen een oorsprong kennen in de natuur. De natuur levert ons de kennis en de ingrediënten voor geneesmiddelen. Een duidelijk voorbeeld daarvan is het antibioticum, een stof die bacteriën bestrijdt. Dit antibioticum wordt in de natuur gemaakt door schimmels.

De eerste verhalen over geneeskrachtige kruiden (of helende aftreksels van planten) dateren al uit de tijd van de farao´s in Egypte. Van appelschimmel werd een gorgeldrank gemaakt. Uit de 16e eeuw kennen we het extract van pokhout (een tropisch hardhout) in de strijd tegen de ziekte syfilis. En in 1928 werd penicilline ontdekt. Een stof die in de natuur wordt geproduceerd door een schimmel en een antibacteriële werking heeft.

In de literatuur komen we duizenden plantenextracten tegen die een geneeskrachtige werking hebben. Ze worden veel gebruikt in de alternatieve geneeswijzen en het merendeel van de werkzame stoffen in deze plantenextracten zijn inmiddels bekend. Ook in de duinen komen we deze planten tegen, enkele voorbeelden:

Valeriaan staat bekend om zijn kalmerende werking en middel tegen slapeloosheid. De werking ervan wordt al beschreven in het Oude Griekenland. De bloemen zijn wit en hebben een lekkere geur. Ook katten zijn er dol op.
[caption id="attachment_56831" align="alignnone" width="1920"]
Echt lepelblad is een eetbare plant die als thee wordt ingezet bij nier-, lever- en blaaskwalen. Vanwege het hoge gehalte aan vitamine C werd de plant ook wel gebruikt als middel tegen scheurbuik.
[caption id="attachment_56832" align="alignnone" width="1200"]
Smeerwortel wordt als tinctuur uitwendig gebruikt. In de literatuur wordt het genoemd als middel bij reuma, jicht, beenderpijn, zieke bindweefsels en bloedsomloop stoornissen.
[caption id="attachment_56833" align="alignnone" width="1920"]
Stijve ogentroost is een schitterend plantje als je het van heel dichtbij bekijkt (met de loep). Al in de middeleeuwen wordt deze plant genoemd als geneesmiddel tegen oogziekten.
[caption id="attachment_56830" align="alignnone" width="1500"]
Zeepkruid wordt van oudsher gebruikt om de haren mee te wassen, van mensen of van schapen. De licht giftige saponine in het zeepkruid stond altijd al bekend als een goed middel bij huidziekten.
[caption id="attachment_56834" align="alignnone" width="1500"]