Luilak: wie zijn de luilakken anno 2021?

't Blijft vooralsnog een besluit om in overweging te nemen, de huisbel afzetten en de ramen met afwasmiddel insmeren de vrijdagavond voor Pinksteren. Afwasmiddel, omdat dan zeep minder goed pakt op het venster. Slapen met oordopjes en als ouders maar hopen dat jouw kinderen zich gedragen.

Tekst en foto's Charles Duijff en foto's NH Archief

De luilak-energie van de jeugd lijkt steeds meer om 'zeep' geholpen. De jeugd kiest ook nu 'eieren' voor zijn geld, maar niet om ze tegen de ramen of deuren te mikken. Als je thuis lekker kunt gamen neem je gemakkelijk genoegen met minder Luilakpret. Nog los van slechte weersomstandigheden zoals afgelopen luilaknacht, dat nodigt ook niet echt uit om buiten te banjeren… 't Lijkt sowieso allemaal wat minder te worden in onze regio met wat te boek staat als folkloristische viering. Luilak wordt volgens informatie op Wikipedia voornamelijk gevierd tussen Texel en Delft.

Onze regio en luilak in de vorige eeuw

Mijn kindertijd voltrok zich in de jaren 50. Op een aantal plaatsen werd én wordt Luilak normaliter voorafgegaan door een luilak(bloemen)markt, die dan duurt van vrijdagavond tot middernacht of net iets voorbij middernacht. Dat is mijn eerste herinnering aan Luikak, de 'Potjesmarkt'. Samen met je ouders vrijdag na de avondmaaltijd naar de potjesmarkt aan de Raamsingel en Kampersingel in Haarlem. Goed beschouwd eigenlijk helemaal niet interessant voor een kind, behalve dat je natuurlijk op iets lekkers weg getrakteerd. Bovendien imponeerde de samenkomst van veel gelijkgestemde mensen je als kind. Je kwam natuurlijk ook straatgenoten tegen en je sprak met vriendjes en vriendinnetjes af om de volgende ochtend vroeg op te staan om belletje te trekken en lawaai te maken. 'Hoe laat mag jij op?' Zo beleefde de kinderen het vele jaren….een plantje mee voor thuis….

De meeste kinderen mochten in de jaren 50 en 60 vanaf 's morgens 5:00 uur of 6:00 uur opstaan om 'lawaai te trappen'. Vernielingen van tuinen of spullen bij woningen vonden in die tijd niet of nauwelijks plaats. Dat zou in de jaren 80 enorm veranderen. Toen waarschuwde de politie voor vandalen die uit waren op het vernielen van spullen bij je huis. In de jaren 50 en 60 ging het vooral om lawaai maken. Populair waren blikjes achter de fiets.

In de jaren 60 werden tegen vrijdag tegen middernacht ook steeds meer muziekoptredens georganiseerd. Live muziek floreerde sowieso in de jaren 60. Vele sociëteiten in Kennemerland, allemaal met live bandjes. Ik herinner me een bezoek op Luilaknacht aan een sociëteit gelegen aan de Kampersingel, waar'The Sea Side Section Number 6' optrad met o.a. Peter van Zanten gitaar/zang, Rolf van Kessel toetsen, Jan Gaanderse (R.I.P.) drums, Wilfred van Solt bas en Arend Spaans dwarsfluit.Ook in de Haarlemse Beijnishal werden muziekfeesten georganiseerd met Luilak. De jaren 70 gingen qua vernielingen ook nog redelijk vredig voorbij. Wel werden bijvoorbeeld gastoeters populair, zoals die bijvoorbeeld ook tijdens voetbalwedstrijden worden gebruikt. Wat een kabaal die toeters! Die tijden lijken in Haarlem en omgeving voorgoed voorbij.

„Luilak? Ik zie het somber in”, zegt cultureel antropoloog Jef de Jager. Hij verdiepte zich in Nederlandse rituelen en tradities. De afgelopen decennia constateerde hij al dat steeds minder kinderen en jongeren Luilak vieren. Ik fotografeerde de Haarlemse bloemenmarkt in 2018 vanaf het water. Toen overigens ook aan de Kampervest. De oudst-bekende markt is de Haarlemse markt uit de jaren 1890. Onderstaande activiteit heeft in elk geval in 2021 bij mijn adres in Bloemendaal niet plaatsgevonden….Lege straten….geen zeep-teksten of eieren..(dooier kan niet)Hieronder nog enkele nostalgische beelden….

Charles Duijff