Een pilsje pakken, dat kennen we. Maar gepakt worden door
een pilsje, dat is een ander verhaal. En toch, zo heeft de geschiedenis ons
geleerd, blijkt ’t te kunnen. Vandaag is het namelijk 210 jaar geleden dat op
17 oktober 1814 Londen te maken kreeg met The Great London Beer Flood.
(tekst: Wim Meijer)
Anderhalf miljoen liter
Op het eerste gezicht lijkt ’t misschien de ultieme natte
droom van iedere kroegenloper, alcoholist of biergenieter. Alleen bleek dit
iets te veel van het goede: Op die late maandagmiddag werden de bewoners van de
Londense parochie St.Gilles getrakteerd op een golf van bijna anderhalf miljoen
liter 10 maanden oud Meux’s Porter Beer. Over een drankprobleem gesproken!
Horse Shoe Brouwerij
Aan het begin van de 19e eeuw stond het centrum van Londen
parochie van St Giles bekend als een van de ergste sloppenwijken in de stad.
Vooral veel Ierse immigranten waren er gehuisvest, vaak in overvolle gebouwen
met soms meerdere gezinnen in één kamer tot zelfs in de kelders. Bijna te
midden van deze wijk, op de hoek van Tottenham Court Road en Oxford Street, lag
de Horse Shoe Brouwerij.
Deze brouwerij was vooral gespecialiseerd in ‘zwart bier’.
Omdat dit bier geruime tijd moest gisten, werd dit in vaten op het dak van de
brouwerij geplaatst. Daarbij was het in die tijd een bekende prestigestrijd
tussen brouwerijen wie het grootste vat kon bouwen.
De Horse Shoe Brouwerij had in dit geval de dubieuze eer met
een vat van 22 meter hoog en een inhoud van 511920 liter. De hele constructie
werd bij elkaar gehouden door 29 grote ijzeren hoepels.
Losgeschoten hoepel
Dat ging goed tot in de late middag van die 17e oktober.
Toen schoot er één van deze hoepels los. Dit werd weliswaar opgemerkt door een
van de werknemers, maar deze zag geen noodzaak om op te treden. Een uur later
zou hij dat echter betreuren, want toen barstten de houten duigen van het vat
uit elkaar met een explosie die in een omtrek van 8 kilometer werd gehoord.
Deze explosie had een kettingreactie tot gevolg, waardoor ook de andere 1200
vaten in de brouwerij uit elkaar klapten en er een enorme vloedgolf ontstond
van bier, hout en puin, die met denderend geraas de sloppenwijk van St.Gilles
overspoelde.
(Ver)dronken
Twee gebouwen stortten in door het geweld van de vloedgolf
en een aantal bewoners van St.Gilles werden begraven onder het door bier
doordrenkte puin. Anderen werden bevangen door de doordringende alcohollucht en
verdronken. In totaal kwamen er op die rampzalige middag 8 mensen om het leven.
Een negende slachtoffer overleed een paar dagen later aan de gevolgen van
alcoholvergiftiging. Volgens een hardnekkige legende zou deze persoon gepoogd
hebben om al drinkend de vernietigende golf te bestrijden. Kortom: een
indrukwekkend staaltje van zelfoverschatting.
Daad van God
Hoewel veel van de bewoners van St.Gilles hun toch al
beperkte bezit verloren zagen gaan, weerhield dat hen er niet van om van de
nood een deugd te maken. Veel van hen verzamelden potten, pannen, theepotten,
flessen en ketels om toch maar vooral zoveel mogelijk bier te ‘oogsten’. Na het
nuttigen van hun ‘vangst’ moet de kater echter groot geweest zijn. Want de hoop
dat de brouwerij juridisch aansprakelijk gesteld zou worden en ze daarmee een
vergoeding zouden ontvangen voor hun verloren bezittingen, werd genadeloos de
grond in geboord door de rechter. Deze stelde dat hier sprake was van een “daad
van God” en dat daarvoor niemand verantwoordelijk gesteld kon worden.
Het zou zomaar kunnen dat hij zich bij deze ‘wijze’
beslissing liet leiden door Benjamin Franklin.
Wèl vergoeding voor brouwerij
Anders verging het de brouwerij. Het lukte Meux zelfs om een
petitie door het Parlement te krijgen op basis waarvan de brouwerij een
vergoeding kreeg ten bedrage van de accijnzen, betaald over het bier dat
verloren was gegaan. De beschadigde delen van de brouwerij konden daardoor weer
worden herbouwd, waarna de Horse Shoe Brouwerij tot 1922 gevestigd zou blijven
op deze voormalige rampplek.
Dominion Theater
Vandaag de dag is St.Gilles een vrij chique omgeving, niet
ver van het British Museum, op slechts een steenworp afstand van het modieuze
Covent Garden en de thuisbasis van twee theaters. Een daarvan is het Dominion
Theatre, dat de plaats heeft ingenomen van de oude Horse Shoe Brouwerij.
Misschien een leuke publiekstrekker voor dit theater: The great London Beer
Flood – the musical!