HAARLEM – Toch zeker wel tien jaar moest ze het uit kunnen houden, de unieke muurschildering op de wand van de sportzaal op de hoek Doelenplein/Gedempte Voldersgracht in de Haarlemse Vijfhoek. Een hommage aan Amnesty International in 1985. Die tien jaar zijn er inmiddels al ruim zesendertig geworden. Zaterdag 14 mei om half vier wordt tijdens de Vijfhoekkunstroute dit werk van de ‘Haarlemse muralisten’ aan de vergetelheid onttrokken. Opdat we weten en niet vergeten.
Weten
De Haarlemse beeldend kunstenaar Ronald Ruseler was na een reis door Mexico in ’84 dermate geïnspireerd door het werk van de ‘muralisten’ in Latijns-Amerika dat hij op verzoek van Amnesty International Haarlem de muurschildering maakte, samen met de Haarlemse kunstenaars Erik Prins en Jan Willem Post en de Chileen Gaby. Diens aandeel in de muurschildering was een figuur in de stijl van het Chileens kunstenaarscollectief Brigada Ramona Parra. Dat maakte geëngageerde muurschilderingen in Chili tijdens de regering van Allende (1970-1973) en ging ondergronds verder tijdens de dictatuur van Pinochet.
Niet vergeten
‘Het zou fijn zijn als we over tien jaar iets vrolijkers op de muur konden schilderen’, zei Ruseler in september ’85 in het Haarlems Dagblad. Maar de woorden van Robert Long tijdens de onthulling in september 1985 blijven schrijnend actueel: ‘Als we allemaal doordrongen zouden zijn van de diepdroevige noodzaak van het bestaan van Amnesty International, dan zou er maar één mogelijkheid zijn: die muurschildering kon binnen de kortste keren plaatsmaken voor een Coca-Colareclame. Of nee, we zouden hem daar kunnen laten als herinnering aan iets gruwelijks dat gelukkig tot het verleden behoort. Zolang dat niet het geval is, is het een vergissing om hier te staan en een kunstwerk te bekijken dat maar één ding zou mogen opwekken: diepe schaamte.’
Binnen en buiten
Dankzij Haarlem Fietsstad, die onder de muurschildering (en daarmee dus ook onder de gymzaal) een fietsenstalling beheert en dankzij de inzet van Haarlemse kunstenaars en wijkbewoners komt er nu een revival.
De Haarlemse kunstenaar Piet Zwaanswijk maakte een eigen ‘mural’ op een binnenwand in de stalling, op basis van een foto van de ‘making of’ in 1985. Op de buitenmuren zijn panelen geplaatst, met een toelichting en een QR-code voor meer informatie. En zaterdag 14 mei maakt de man van het eerste uur Ronald Ruseler om 15.30 uur de cirkel rond door de verloren gegane tekst ‘Amnesty International 1985’ opnieuw op de buitengevel te schilderen.
Dat alles speelt zich af in het weekeinde van de Vijfhoekkunstroute. De deuren van de fietsenstalling gaan zaterdag 14 en zondag 15 mei bovendien tussen 12 en 17 uur open voor een expositie van Piet Zwaanswijk. Behalve de fraaie wandschildering is daar nog veel meer werk van deze geëngageerde Haarlemse kunstenaar te zien.
Meer informatie: wijkkrant Binnenblad van de Vijfhoek, Raaks en Doelen (oktober 2020, pg. 5; juni 2021, achterkant cover) en via https://wijkraadvijfhoek-haarlem.nl/binnenblad/.
